Vermijd risico’s in de productie van voedingsmiddelen

Weet je zeker dat de smeermiddelen die je in de productie gebruikt echt (H1-)voedselveilig zijn? En de ontvetters en de reinigingsmiddelen? En hoe smeer je en reinig je machines en apparatuur op een voedselveilige manier? Vermijd alle risico’s en zorg dat de producten die je gebruikt voldoen aan de wettelijke eisen en aan jullie eigen beleid.

Maar wat betekent eigenlijk ‘H1-geregistreerd’? Wellicht weet je ‘t, want het is nogal belangrijk, maar toch even vragen voor de zekerheid, want je hebt namelijk ook H2-, K1-, A1-, en nog veel meer registraties en weet je dan ook wat die betekenen?

En als je de pictogrammen op een spuitbus ziet, denk je ook misschien: ‘Hoe kan voedselveilig zo nog voedselveilig zijn?’ Daar komt bij dat als er een logo op de verpakking staat, dit nog geen garantie is dat het product ook H1-voedselveilig geregistreerd is. Het kan zo zijn dat het bijvoorbeeld een A1-geregistreerd product blijkt te zijn.

Wat dat betekent, lees je verderop in deze mail. Let er in ieder geval goed op, want er zijn ook nog steeds producten waarvan geclaimd wordt dat zij ‘voldoen aan’, maar eigenlijk helemaal niet geregistreerd zijn.

Redenen genoeg om er dieper op in te gaan. Want wat is dan het verschil tussen die registraties?

NSF, InS en 2Probity: Wie doet wat?

Om te beginnen komen hier de registraties vandaan: Voor producenten van smeer- en onderhoudsmiddelen registreren NSF International, InS en 2Probity als onafhankelijke, geaccrediteerde organisaties de mate van voedselveiligheid van hun producten.

Het doel is om daarmee producenten van voedingsmiddelen te helpen bij het maken van keuzes om op een voedselveilige manier te produceren of te verwerken.

• InS-registratie stopt per 1 oktober 2020
  Eind 2019 is InS (UK) overgenomen door NSF International (USA). Naar aanleiding daarvan zal vanaf 1 oktober 2020 de website van InS worden gedeactiveerd. Tot deze datum blijven alle H1-registraties van InS actief en geldig, maar zullen ze daarna vervallen. Het is de doelstelling van NSF om alle registraties van InS om te vormen naar NSF H1-registraties. Zie NSF voor meer informatie.Door het wegvallen van InS heeft zich een nieuwe aanbieder op de markt gemeld die de rol van InS wil overnemen. 2Probity uit Zweden heeft zich terdege op deze taak voorbereid om als een professionele organisatie de smeermiddelen- en voedingsmiddelenindustrie te kunnen bedienen.
• Maakt het uit of een product door NSF of 2Probity is geregistreerd?
  Het antwoord hierop is dat zowel NSF als 2Probity onafhankelijke en professionele, geaccrediteerde partijen zijn. Het maakt dus niet uit of een product door NSF of 2Probity is geregistreerd. Het belangrijkste is dat het smeermiddel of reinigingsmiddel H1-geregistreerd is voor gebruik in een productieruimte waar de voedselveiligheid geborgd dient te zijn, ongeacht de registrerende organisatie.De werkwijze en de toetsing of de formulatie van een voedselveilig smeermiddel voldoet aan de US FDA 21 CFR 1783570-regelgeving, is en blijft voor alle partijen onderling exact gelijk.

Wat is het verschil tussen de (niet-)voedselveilige registraties?

Zo op het eerste gezicht en tijdens het gebruik van de producten is het voor te stellen dat als er een logo op de verpakking van een reinigings- of smeermiddel staat, dat het gebruikt mag worden in een omgeving waar voedingsmiddelen worden geproduceerd. Niets is minder waar.

Om het verschil aan te geven en ook vanwege het feit dat producten met een bepaalde registratie juist absoluut niet in een productieomgeving van voedingsmiddelen mogen worden gebruikt, hebben we de volgende registraties op een rijtje gezet. En hebben we daarvan aangegeven waar je ze in een omgeving binnen een voedingsmiddelenbedrijf mag gebruiken of juist niet.

• Voedselveilig:
  – H1-registraties: smeer- en reinigingsmiddelen
  – HT1-registraties: warmteoverdrachtsvloeistoffen
  – 3H-registraties: lossingsmiddelen
• Niet-voedselveilig:
  – A1-registraties: algemene reinigingsmiddelen
  – H2-registraties: smeermiddelen
  – H3-registraties: oplosbare anti-corrosiemiddelen
  – K1-registraties: solventreinigers

Uitleg over voedselveilige onderhoudsproducten

• H1-registraties: voedselveilige smeer- en reinigingsmiddelen
  H1-smeer- en reinigingsmiddelen mogen (incidenteel) in contact komen met voedingsmiddelen in en rond voedselverwerkingsgebieden zonder dat ze de volksgezondheid in gevaar brengen.De gebruikte hoeveelheid smeermiddel moet het minimum zijn dat nodig is om het gewenste technische effect in of op de machine, installatie of gereedschap te bereiken. Als je teveel gebruikt, dan moet je het overtollige smeermiddel wegnemen, zodat het niet kan worden overgebracht op het voedsel dat wordt verwerkt.Conclusie: Gebruik bij food-processing alleen H1-geregistreerde smeermiddelen en reinigers om vergissingen te voorkomen en risico’s uit te sluiten. Deze producten passen uitstekend in het HACCP-plan.

• HT1-registraties: voedselveilige warmteoverdrachtsvloeistoffen
  HT staat voor Heat Transfer. Oftewel warmteoverdrachtsvloeistof of koudedrager-vloeistof voor het verwarmen of juist koelen van toepassingen. Het gaat om vloeistoffen die worden gebruikt in warmtewisselaars, zoals water in een CV bij je thuis. Door het door buizen te pompen en vervolgens door een warmtewisselaar verwarmt of koelt het in processen waar dat nodig is.De HT1-registratie betekent dat dit soort vloeistoffen als voedselveilig zijn geregistreerd en dat je het mag gebruiken in verwerkingsprocessen van voedselproducten.Conclusie: Vermijd risico’s en gebruik in warmteoverdrachtssystemen altijd HT1-geregistreerde voedselveilige warmteoverdrachtsvloeistoffen.

• 3H-registraties: voedselveilige lossingsmiddelen
  3H-producten zijn geen smeermiddelen, maar voedselveilige lossingsmiddelen. Denk hierbij aan ‘eetbare’ oliën, zoals maïsolie, sojaboonolie of katoenzaadolie. Producten met een 3H-registratie mogen in en rond voedselverwerkingsgebieden incidenteel in direct contact komen met voedselproducten zoals vlees en gevogelte.Met 3H-lossingsmiddelen kun je voorkomen dat voedsel tijdens de verwerking blijft plakken of kleven op grills, ovens, broodpannen, uitbeningsbanken, snijplanken of andere harde oppervlakken.Let wel: Als de kans bestaat dat een 3H-lossingsmiddel in contact komt met voedselproducten, mag je het niet voor elke toepassing zomaar onbeperkt gebruiken. 3H-producten zijn namelijk door de FDA onderworpen aan beperkingen en aan maximale concentraties of vloeistofniveaus. Deze maximale concentraties zijn specifiek zijn opgesteld voor bepaalde toepassingen. In de FDA-verordening 21 CFR 172.878 staan deze limieten voor elke toepassing gespecificeerd en daar moet ook naar worden verwezen. Zie daarvoor deze link.Als je een 3H-lossingsmiddel gebruikt voor het smeren van een mechanisch onderdeel, zoals een lager of een ketting, dan valt dit onder de voedselveilige H1-registratie. Zoals eerder vermeld, zijn dit incidentele Food Contact producten, dus moet je je wel houden aan opgestelde beperkingen en mag je het niet onbeperkt gebruiken.Conclusie: Gebruik in productie- of verwerkingsprocessen van voedselproducten lossingsmiddelen met een 3H-registratie, maar let wel op de maximaal toelaatbare concentraties.

Uitleg over niet-voedselveilige onderhoudsproducten

• A1-registraties: algemene niet-voedselveilige reinigingsmiddelen

Producten met een A1-registratie zijn algemene reinigingsmiddelen die je mag gebruiken op alle oppervlakken in en rond voedselverwerkingsgebieden, maar let op: alleen waar het niet direct in contact met voedingsmiddelen kan komen.

Als je een A1-reinigingsmiddel gebruikt in voedselverwerkende processen is het een vereiste dat je alle voedselproducten beschermt en verpakkingsmaterialen verwijdert voordat je met het A1-middel gaat reinigen. Na het reinigen moet je de oppervlakken goed spoelen met schoon drinkwater. Het reinigingsmiddel mag verder geen geur of residuen achterlaten.

Conclusie: Een A1-geregistreerd product is niet geschikt voor contact met voedingsmiddelen. Het is wel te gebruiken binnen het HACCP-plan, mits je kan voldoen aan bovenstaande voorwaarden.

• H2-registraties: niet-voedselveilige smeermiddelen

H2-smeermiddelen vormen een categorie die vaak wordt verward met H1. In feite zijn H2-smeermiddelen niet bedoeld om hoe dan ook in het productieproces in contact te komen met voedingsmiddelen, zelfs niet incidenteel.

Je mag deze niet-voedselveilige smeermiddelen niet gebruiken in een productieproces waar het (ook niet incidenteel) in aanraking of vermengd kan worden met de voedselproducten in welke vorm van verwerking ook. Je mag er alleen machines en apparatuur mee smeren die niet in contact kunnen komen met voedingsmiddelen.

Vanuit onze ervaring is de toegevoegde waarde van een H2-geregistreerd smeermiddel zeer gering en biedt het een vorm van schijnveiligheid en schijnzekerheid.

Conclusie: Het advies is om bij food-processing geen H2-geregistreerde producten toe te passen. Een H2-geregistreerd product is niet geschikt voor incidenteel contact met voedingsmiddelen en past derhalve niet in het HACCP-plan.

• K1-registraties: niet-voedselveilige solventreinigers

K1-reinigers en ontvetters zijn eigenlijk (niet-voedselveilige) oplosmiddelen en mag je alleen gebruiken in niet-voedselverwerkingsgebieden en -processen en waar er geen kans bestaat dat dampen van oplosmiddelen het verwerkingsgebied binnendringen.

Je kunt met deze (zure of alkalische) reinigingsmiddelen bijvoorbeeld olie, was, harsachtige materialen of andere moeilijk-verwijderbare stoffen van voedselverwerkende apparatuur of gebruiksvoorwerpen verwijderen.

Echter, voordat je deze weer terugplaatst in de ruimte waar de voedingsmiddelen worden verwerkt, moet je ze grondig afspoelen met een voedselveilige reinigingsoplossing en daarna ook nog grondig spoelen met schoon drinkwater.

Conclusie: Een K1-geregistreerd product is niet geschikt voor contact met voedingsmiddelen. Het is net als bij A1-geregistreerde producten wel te gebruiken binnen het HACCP-plan, mits je kan voldoen aan bovenstaande voorwaarden.

Algemene conclusie en onze aanbevelingen

• Hoe veilig is voedselveilig nog?

De verplichting vanuit de Europese Unie om uitgebreide veiligheidsteksten en gevarenpictogrammen op verpakkingen te vermelden is bedoeld om zo veilig mogelijk met het product om te gaan en daarbij zoveel mogelijk risico’s te vermijden. Het gevaar kan erin schuilen dat je het morst op je handen, dat je het inademt, het per ongeluk in je ogen krijgt of zelfs doorslikt. Ook betreft het brand- of explosiegevaar of risico’s tijdens transport.

Door de teksten en pictogrammen ziet het er redelijk dreigend uit en dat is ook de bedoeling. Want juist daardoor valt het op en is het product, en gebruik je het ook, (voedsel-)veiliger dan ooit vanwege de scherpere richtlijnen waaraan ze moeten voldoen.

• Een veel voorkomend voorbeeld uit de praktijk

Iedereen kent de spuitbussen remmenreinigers. Laag geprijsd en werkt prima om even snel iets te ontvetten. Deze mogen echter niet in de productie worden gebruikt. En even snel voor een audit alles weghalen is natuurlijk niet echt de bedoeling. Ben je benieuwd naar een alternatief? Klik hier.